De auto van de dokter staat nog steeds op de plek waar hij hem in 1944 parkeerde

Dinsdag reden we en famille naar het winkelcentrum in het centrum van Limoges, waar we onszelf in de H&M of all places, trakteerden op jasjes, bloesjes en t-shirts. Na het eten in de Halles reden we voor heel iets anders naar Oradour-sur-Glane, een dorp in de Haute-Vienne, dat 4 dagen na D-Day in 1944 door een groep SS’ers met de grond gelijk werd gemaakt.

Een van de executieplaatsen

De ru??ònes van het dorp zijn vrij snel tot monument verklaard en vormen een aanklacht tegen oorlog en het zinloze geweld dat daarmee gepaard gaat. Wat zeg ik, oorlog ?¬®s zinloos geweld.
De bewoners werden op zaterdagmiddag 10 juni door een 180-tal SS’ers vanuit hun huizen bijeengedreven op de marktplaats en daarna in groepen vermoord. De vrouwen en kinderen verbrandden levend in de kerk die met explosieven in vlam was gezet en de mannen werden in verschillende schuren met mitrailleurs neergemaaid en daarna – voor zover ze niet dood waren – eveneens verbrand. Niemand werd gespaard.
Toch zagen er enkele mensen kans te ontsnappen, door zich dood te houden onder de lijken van hun maten of zoals ?©?©n vrouw die uit een van de ramen van de kerk wist te klimmen. De jonge moeder met haar baby na haar werd doodgeschoten, het kind werd kapotgeslagen tegen de muur.
Alle huizen werden daarna in brand gestoken.

Renault-garage

Op een aantal sites op internet kun je lezen hoe alles in z’n werk ging en hoe die arme bewoners van een slaperig dorp op het platteland volkomen door de Duitsers werden verrast. De reden voor de slachtpartij was persoonlijke wraak van de SS-commandant om de dood door de Maquis van een SS-mattie, is de algemene opvatting, hoewel het nog steeds een raadsel is waarom de woede zich richtte op Oradour-sur-Glane, een dorp zonder enige band met het verzet.
Was het een vergissing en had het Oradour-sur-Vayres geweest moeten zijn, een vergelijkbaar dorp, met net als dat andere Oradour een tramverbinding naar Limoges, maar wel degelijk actief in het verzet?

Op het plein voor de kerk

De meeste mensen denken dat het een bewuste keuze is geweest, pure bloeddorst dus, want als je op je gemak meer dan 600 mensen wilt vermoorden, kun je beter naar een brave commune gaan dan een waar ze zich a priori verzetten. Wat de hele operatie emotioneel nog gecompliceerder maakte, is dat er nogal wat Elzassers deel uitmaakten van de groep SS’ers, terwijl zich onder de slachtoffers een groot aantal Fransen uit Lotharingen bevonden, die juist hun streek waren ontvlucht bij de annexatie door Hitler. Ik las dat ze in 1940 ?¬©?¬©n of twee uur de tijd hadden gekregen om hun boeltje te pakken en dat ze maar een beperkte hoeveelheid geld mochten meenemen.

De kerk waarin vrouwen en kinderen zijn omgekomen

De daders zijn niet of nauwelijks bestraft, de Duitsers werden na de oorlog natuurlijk niet uitgeleverd aan Frankrijk en de Elzassers waren zielig, en bovendien na de oorlog weer Frans, dus dat kon ook al niet of zoiets, allerlei gekmakende juridische en politieke kutsmoezen, waarbij niemand, echt niemand ter verantwoording is geroepen, ook niet bij het proces in 1953 in Bordeaux. De hoofddader was natuurlijk al een paar weken na het drama gesneuveld, toen hij zich op het slagveld in Normandi?´ zonder helm tussen de rondvliegende granaten begaf, waardoor zelfs zelfmoord werd gesuggereerd. De rol van foute Fransen of die van de Maquis is ook nooit duidelijk geworden.
.

Nieuw Oradour aan de horizon

Aan de kapotte gevels in Oradour hangen bordjes met de naam en het beroep van degenen die daar woonden. De bakker, het caf?©, de kapper, de garage, een hotel, naaister, klompenmaker, de apotheker natuurlijk, een Frans dorp zonder apotheek kan niet. Moet je je voorstellen, je loopt door de straten van een heel gewoon Frans dorp, waar de tijd gruwelijk tot stilstand is gekomen.

Naast de ru??ònes is een nieuw Oradour gebouwd. Ik vroeg me werkelijk af hoe het moet zijn naast zo’n dramatisch monument te wonen. Zou het wennen? Ik ken mensen die een paar jaar geleden op vakantie gingen in Westerbork.

Laat het maar nooit wennen.

De tramhalte

Uitgebreide website met achtergrond over het drama: www.oradour.info
Offici?´le site: oradour.org
En een paar jaar eerder in 1942, toevallig ook op 10 juni precies hetzelfde in Lidice, Tsjechi?´